Stosowanie leku w niezarejestrowanych wskazaniach

Badania i rozwój leków

image_pdfSave as PDFimage_printPrint this page

Wprowadzenie

Stosowanie leku u pacjenta w niezarejestrowanych wskazaniach jest to zastosowanie w sposób nieuwzględniony w pozwoleniu na dopuszczenie do obrotu i nieopisany szczegółowo w odpowiedniej Charakterystyce produktu leczniczego (ChPL).

Stosowanie leku w niezarejestrowanych wskazaniach nie podlega prawodawstwu UE i nie ma jednolitej definicji. Zabronione jest reklamowanie stosowania dopuszczonego do obrotu produktu leczniczego w niezarejestrowanych wskazaniach. Wszelkie reklamy muszą być zgodne z Charakterystyką produktu leczniczego.

Leki niezarejestrowane, a stosowanie leku w niezarejestrowanych wskazaniach

Lek jest niezarejestrowany, jeśli nie posiada pozwolenia na dopuszczenie do obrotu. Lek niezarejestrowany nie jest dostępny na rynku i może być stosowany wyłącznie w badaniach klinicznych lub w ramach indywidualnego stosowania/rozszerzonego dostępu.

Stosowanie leku w niezarejestrowanych wskazaniach natomiast dotyczy leków zarejestrowanych (posiadających pozwolenie na dopuszczenie do obrotu) i dostępnych na rynku. W przypadku stosowania leku w niezarejestrowanych wskazaniach lekarz stosuje dopuszczony do obrotu lek do leczenia pacjenta w sposób nieuwzględniony w pozwoleniu na dopuszczenie do obrotu. Może to obejmować:

  • Stosowanie innego schematu dawkowania
  • Stosowanie innych wskazań (w przypadku innej choroby)
  • Stosowanie w innej populacji, na przykład stosowanie u dzieci leku przeznaczonego do stosowania wyłącznie u dorosłych.

Kiedy można stosować lek w niezarejestrowanych wskazaniach?

W pewnych okolicznościach stosowanie leku w niezarejestrowanych wskazaniach może być właściwym i ważnym elementem wysokiej jakości opieki nad pacjentem, ale jedynie w przypadku uwzględnienia istniejących rygorystycznych wymagań prawnych. Obejmuje to omówienie z pacjentem/rodzicami/opiekunem następujących kwestii:

  • Czy lek jest zatwierdzony do leczenia danej choroby, czy też jest to stosowanie w niezarejestrowanych wskazaniach;
  • Czy istnieje zatwierdzony lek alternatywny;
  • Czy leczenie poza zarejestrowanymi wskazaniami jest korzystniejsze w porównaniu z zatwierdzonymi alternatywami lub
  • Czy wiarygodne badania uzasadniają stosowanie w niezarejestrowanych wskazaniach.

Należy szanować autonomię pacjenta informując go o alternatywnych metodach leczenia i ryzyku, co prowadzi do lepszej decyzji medycznej. Ponieważ lek jest stosowany w niezarejestrowanych wskazaniach, należy poinformować pacjenta o wszelkich niejasnościach z tym związanych. Pacjenci powinni prosić o dodatkowe informacje, aby wyjaśnić wszystkie swoje wątpliwości. Decyzja lekarza dotycząca przepisania leku do stosowania w niezarejestrowanych wskazaniach powinna mieć źródło w medycynie opartej na dowodach i najlepszym interesie oraz medycznych potrzebach pacjenta.

Zaleca się udokumentowanie procesu uzyskiwania świadomej zgody, a w pewnych przypadkach może być właściwe uzyskanie zgody na piśmie.

Lekarz przepisujący lek do stosowania w niezarejestrowanych wskazaniach jest odpowiedzialny za wszelkie problemy wynikające z takiego zastosowania. Nawet jeśli leczenie poza zarejestrowanymi wskazaniami okaże się pomyślne i w porównaniu z innymi możliwymi metodami leczenia będzie w najlepszym interesie pacjenta, może nie być refundowane, ponieważ nie jest zgodne ze standardową praktyką lekarską. Jednak w wielu wypadkach stosowanie leku poza zarejestrowanymi wskazaniami może stanowić część najlepszej praktyki lub standardu opieki.

Przykłady

Terapie w przypadku zakażenia wirusem HIV

Jednym z przykładów przepisywania leku poza zarejestrowanymi wskazaniami jest skojarzone leczenie przeciw wirusowi HIV, zastosowane jako profilaktyka zakażenia tym wirusem. Zgodnie ze wskazaniami, lek powinien być stosowany wyłącznie do leczenia pacjentów HIV-dodatnich, ale wielu pacjentów przyjmuje go profilaktycznie. Organizacje pacjentów odgrywają kluczową rolę w żądaniach rozszerzenia wskazań, tak aby uwzględnić w nich nie tylko leczenie, ale także profilaktykę.

Innym przykładem jest lek przeciw wirusowi HIV, który, jak dowiedziono, działa w niższych dawkach niż zatwierdzone dla dorosłych. Jednak tabletki w niższej dawce nie są dostępne dla dorosłych pacjentów. Do stosowania u dzieci wprowadzono inną postać (granulki) pozwalającą przyjmować mniejsze dawki tego samego związku. Dorośli pacjenci z HIV zgadzają się na stosowanie niezgodnie z zarejestrowaną dokumentacją, aby zmniejszyć działania niepożądane i nadmierne narażenie na lek.

Onkologia

Stosowanie w niezarejestrowanych wskazaniach w onkologii jest częstsze niż w innych dziedzinach medycyny z wielu powodów, ale przede wszystkim dlatego, że istnieje bardzo wiele różnych rodzajów nowotworów. Lek przeciwrakowy może być przydatny w leczeniu kilku rodzajów raka. Wiele powszechnie stosowanych leków przeciwrakowych nie jest rejestrowanych we wszystkich wskazaniach, w których można je skutecznie wykorzystać.

Pediatria

Przepisywanie leków poza zarejestrowanymi wskazaniami jest częste w pediatrii, ponieważ wiele leków nie było badanych pod kątem stosowania u dzieci i nie jest zarejestrowanych dla dzieci. Najczęstszymi przykładami stosowania u dzieci leków niezgodnie z zarejestrowaną dokumentacją jest przepisywanie innych niż wskazane dawek i innej częstotliwości podawania. Istnieją także przypadki stosowania u dzieci danego leku w innym wskazaniu lub inną drogą podania.

Aby rozwiązać problem stosowania u dzieci leku w niezarejestrowanych wskazaniach, w Unii Europejskiej weszło w życie Rozporządzenie pediatryczne. Rozporządzenie ma na celu poprawę zdrowia dzieci w Europie dzięki ułatwieniu rozwoju i udostępniania leków dla dzieci od 0 do 17 roku życia. Rozporządzenie gwarantuje, że leki są wysokiej jakości, poddane ocenie etycznej i posiadają odpowiednie pozwolenia.

Nadzór nad bezpieczeństwem farmakoterapii i stosowanie leku w niezarejestrowanych wskazaniach

Podmiot odpowiedzialny posiadający pozwolenie na dopuszczenie do obrotu jest zobowiązany do zgłaszania odpowiednim władzom wszelkich nowych informacji mogących wpłynąć na ocenę korzyści i ryzyka związanych z danym produktem, w tym danych o stosowaniu produktu leczniczego, jeśli takie stosowanie nie zostało uwzględnione w pozwoleniu na dopuszczenie do obrotu.2 Jeśli ważne informacje dotyczące stosowania leku w niezarejestrowanych wskazaniach staną się dostępne, powinny zostać umieszczone w Charakterystyce produktu leczniczego. Dalsze wskazówki znajdują się w wytycznych EMA dotyczących dobrych praktyk nadzoru nad bezpieczeństwem farmakoterapii.

Dzięki rosnącej roli mediów społecznościowych i bezpośrednich interakcji między społecznościami pacjentów, organizacje pacjentów mogą odegrać kluczową rolę w rozszerzaniu i pogłębianiu zasięgu i skuteczności nadzoru nad bezpieczeństwem farmakoterapii. Jest to szczególnie ważne w przypadku stosowania leku w niezarejestrowanych wskazaniach. Firmy farmaceutyczne coraz intensywniej monitorują portale społecznościowe i nawiązują formalne relacje z organizacjami pacjentów, aby zdobywać wiedzę na temat swoich produktów inaczej niż tylko za pomocą badań klinicznych po wprowadzeniu produktu do obrotu.

Inne materiały

Piśmiennictwo

  1. Centers for Disease Control and Prevention (2015). CDC Statement on IPERGAY trial of pre-exposure prophylaxis (PrEP) for HIV prevention among men who have sex with men. Retrieved 14 September, 2015, from https://www.cdc.gov/nchhstp/newsroom/2015/croi-media-statement.html
  2. European Medicines Agency (2014). EMA/873138/2011 Rev 1 Guideline on good pharmacovigilance practices (GVP): Module VI – Management and reporting of adverse reactions to medicinal products (Rev 1). Retrieved 14 September, 2015, from http://www.ema.europa.eu/docs/en_GB/document_library/Scientific_guideline/2014/09/WC500172402.pdf

A2-5.14-v1.1

Terminy pokrewne:

Informacje na temat artykułu

Kategorie:,

Tagi: , , ,
Powrót do góry

Wyszukiwarka narzędzi

image_pdfSave as PDFimage_printPrint this page