Last update: 10 września 2015
Wprowadzenie
Istnieje wiele obaw wiążących się z włączaniem kobiet w wieku rozrodczym do badań klinicznych. Obawy te w większości dotyczą przypadkowego narażenia zarodka lub płodu na działanie cząsteczki „kandydującej”, zanim uda się zgromadzić dane do zadowalającej analizy potencjalnego ryzyka i korzyści. W pewnych okolicznościach kobiety w wieku rozrodczym mogą zostać włączone do wczesnych badań klinicznych niepoprzedzonych nieklinicznymi badaniami toksycznego wpływu na rozwój zarodkowo-płodowy.
Włączanie kobiet w wieku rozrodczym do badań klinicznych
Ostatnio zdecydowano o większym udziale kobiet we wcześniejszych etapach badań klinicznych. Aby zapewnić kobietom bezpieczeństwo, należy ograniczyć do minimum ryzyko ich zajścia w ciążę. Istnieje kilka metod ograniczania tego ryzyka, a w tym:
- Zakończenie badań nad toksycznością reprodukcyjną w celu określenia profilu ryzyka cząsteczki „kandydującej”;
- Ograniczenie ryzyka za pomocą zalecania stosowania środków antykoncepcyjnych w czasie badań klinicznych. Do takich środków ostrożności należą:
- Precyzyjne testy ciążowe (na przykład badające stężenie ludzkiej gonadotropiny kosmówkowej (hCG))
- Stosowanie wysoce skutecznych środków antykoncepcyjnych (o skuteczności powyżej 99%)
- Zezwalanie na uczestnictwo w badaniu wyłącznie po potwierdzonej menstruacji.
W niektórych wypadkach, np. w przypadku pewnych leków uzyskiwanych metodami biotechnologii, przeprowadzenie na odpowiednich modelach zwierzęcych badań toksycznego wpływu na rozwój zarodkowo-płodowy może nastręczać trudności. W takich wypadkach należy rozważyć kilka możliwości w celu zminimalizowania ryzyka spowodowania uszkodzenia płodu (ryzyko teratogenności):
- Poinformowanie uczestniczki o możliwości ryzyka dla zarodka lub płodu.
- Możliwie szczegółowy i pomocny proces uzyskiwania świadomej zgody
- Edukacja uczestniczki zapewniająca zgodność z przepisami
- Wykonywanie prób ciążowych podczas badania klinicznego
- Wiedza o mechanizmach działania stosowanego związku i stopniu narażenia płodu.
- Na przykład w przypadku przeciwciał monoklonalnych narażenie zarodkowo-płodowe w okresie rozwoju narządów (organogeneza) jest u ludzi niskie. Na podstawie tej wiedzy można przeprowadzić badania toksyczności rozwojowej.
Ogólnie, przed włączeniem kobiet w wieku rozrodczym do badan klinicznych, należy uzyskać dane dotyczące toksyczności reprodukcyjnej u dwóch gatunków zwierząt. Jeśli podczas badań klinicznych stosuje się środki antykoncepcyjne, można włączać kobiety (do 150) w wieku rozrodczym do badań, w których otrzymują lek badany przez relatywnie krótki czas (do 3 miesięcy) przed przeprowadzeniem ostatecznych badań reprodukcyjnych. Uzasadnienie w tym wypadku stanowi bardzo niski odsetek ciąż w kontrolowanych badaniach klinicznych tej długości, a także fakt, że odpowiednio zaprojektowane badania wstępne mogą wykryć większość przypadków toksyczności rozwojowej.
Szczególna sytuacja dotycząca włączania kobiet ciężarnych i dzieci do badań klinicznych wymaga, aby wszystkie odpowiednie dane niekliniczne zostały udostępnione i przeanalizowane; najlepszą opcją jest ocena danych o narażeniu ludzi uzyskanych od kobiet nieciężarnych, co zwiększa efektywność i bezpieczeństwo tej sytuacji klinicznej.
A2-2.02.5-V1.2