Πώς λειτουργούν τα εμβόλια

Το ανοσοποιητικό σύστημα και τα εμβόλια

Το ανοσοποιητικό σύστημα είναι μία από τις φυσικές άμυνες του οργανισμού κατά των παθογόνων μικροοργανισμών (μικροοργανισμοί που προκαλούν ασθένειες, παραδείγματος χάρη ένας ιός ή βακτήρια). Όταν ένα παθογόνο εισέρχεται στον οργανισμό, το ανοσοποιητικό σύστημα:

• Αναγνωρίζει το παθογόνο ως ξένο (που δεν ανήκει στον οργανισμό).
• Ανταποκρίνεται με την παραγωγή ειδικών πρωτεϊνών (που ονομάζονται αντισώματα) που βοηθούν στην καταστροφή του παθογόνου. Το ανοσοποιητικό σύστημα δεν μπορεί πάντα να σταματήσει το παθογόνο από το να κάνει ένα άτομο να νοσήσει. Αλλά καταπολεμώντας το παθογόνο, μπορεί να μειώσει τις επιπτώσεις της ασθένειας.
• Θυμάται το παθογόνο που προκάλεσε την ασθένεια και πώς να το καταστρέψει. Με αυτόν τον τρόπο, εάν στο μέλλον ένα άτομο εκτεθεί στο ίδιο παθογόνο, το ανοσοποιητικό σύστημα μπορεί να το καταστρέψει γρήγορα πριν προλάβει να προκαλέσει την ασθένεια. Αυτή η προστασία ονομάζεται ανοσία.

Όταν ένα άτομο κάνει εμβόλιο, το ανοσοποιητικό σύστημα αντιδρά με τον ίδιο τρόπο που θα αντιδρούσε στο πραγματικό παθογόνο (αναγνωρίζει, ανταποκρίνεται, θυμάται).

Υπάρχουν δύο μεγάλες κατηγορίες στις οποίες εμπίπτουν τα περισσότερα εμβόλια: Προληπτικά (προφυλακτικά) και θεραπευτικά (με σκοπό την ίαση). Παρόλο που είναι παρόμοιες από ορισμένες απόψεις, οδηγούν σε ελαφρώς διαφορετικά αποτελέσματα.

Τα προληπτικά (προφυλακτικά) εμβόλια είναι ουσίες που προετοιμάζουν το ανοσοποιητικό σύστημα για την καταπολέμηση παθογόνων μικροοργανισμών και παρέχουν ανοσία σε μια ασθένεια. Παρασκευάζονται με τη χρήση αδρανοποιημένων ή εξασθενημένων εκδοχών του παθογόνου που προκαλεί την ασθένεια ή τμημάτων του παθογόνου (που ονομάζονται αντιγόνα). Για ορισμένα εμβόλια, χρησιμοποιείται η γενετική μηχανική για την παραγωγή των αντιγόνων που χρησιμοποιούνται στο εμβόλιο.

Όπως τα προληπτικά εμβόλια, έτσι και τα θεραπευτικά εμβόλια εισάγουν αντιγόνα που σχετίζονται με μια ασθένεια. Η διαφορά είναι ότι ο στόχος δεν είναι να διδάξουμε το σώμα να καταπολεμήσει ένα νέο είδος ασθένειας, αλλά να ενθαρρύνουμε το σώμα να καταπολεμήσει σκληρότερα μια ασθένεια από την οποία έχει ήδη προσβληθεί.

Για παράδειγμα, τα θεραπευτικά εμβόλια που αναπτύσσονται για τον καρκίνο μπορεί να εισάγουν αντιγόνα που δημιουργούνται από όγκους. Αυτό θα δίδασκε αποτελεσματικά το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού να επιτίθεται σε αυτό το αντιγόνο, καθώς και στα καρκινικά κύτταρα που το παράγουν. Ένα θεραπευτικό εμβόλιο για τον HIV, θα μπορούσε να εισάγει περισσότερα αντιγόνα του HIV στον οργανισμό. Αυτό μπορεί να συμβάλει στην ενίσχυση της υφιστάμενης ανοσολογικής απόκρισης και να βοηθήσει τον οργανισμό να περιορίσει τη μόλυνση.

Προσαρμοσμένο από το http://sciencenewsforstudents.org/article/explainer-what-vaccine

Εμβολιασμός είναι η χρήση εμβολίων για την προστασία από μολυσματικές ασθένειες. Εμβολιασμός είναι η διαδικασία ανοσοποίησης (δηλ. προστασίας από) μια ασθένεια. Η ανοσία μπορεί να προκληθεί από τα εμβόλια ή από το γεγονός ότι κάποιος έχει νοσήσει προηγουμένως από την ασθένεια- για παράδειγμα, ένα άτομο μπορεί να αποκτήσει ανοσία κατά της ανεμεβλογιάς μετά τη μόλυνση ή χάρη στο εμβόλιο που προλαμβάνει την ασθένεια. Ο εμβολιασμός συμβάλλει τόσο στην πρόληψη όσο και στην καταπολέμηση μιας ασθένειας.

Ανοσία αγέλης

Ο εμβολιασμός προστατεύει επίσης τα μη εμβολιασμένα άτομα μέσω της κοινοτική ανοσίας, επίσης γνωστή ως προστασία της αγέλης: όταν μια αρκετά μεγάλη πλειοψηφία ανθρώπων εμβολιάζεται και επειδή έχουν ανοσία, δεν μεταδίδουν την ασθένεια. Συνεπώς, η κοινοτική ανοσία προστατεύει έμμεσα τα άτομα που δεν μπορούν να εμβολιαστούν (για παράδειγμα άτομα με αλλεργίες στα συστατικά του εμβολίου) και μειώνει τον αριθμό των ατόμων που ενδέχεται να συμβάλουν στην εξάπλωση μιας νόσου.

Πότε και πώς να εμβολιαστείτε;

Η ανοσία μπορεί να διαρκέσει όλη τη ζωή και, επομένως, είναι ευεργετική αν χορηγηθεί σε παιδιά, ή θα απαιτεί περιοδικές «αναμνηστικές δόσεις» για να εξασφαλιστεί η συνεχής ανοσία. Το ηλικιακό εύρος για το οποίο αναπτύσσεται ένα παιδικό εμβόλιο και συνιστάται ως μέρος του προγράμματος ανοσοποίησης λαμβάνει υπόψη την ηλικία στην οποία το ανοσοποιητικό σύστημα μπορεί να ανεχθεί τα συστατικά του εμβολίου, την πιθανή παρεμβολή στην ανοσολογική απόκριση από τα μητρικά αντισώματα και την ηλικία στην οποία το παιδί διατρέχει τον μεγαλύτερο κίνδυνο μετάδοσης της νόσου και θνησιμότητας.

Ορισμένα εμβόλια είναι σε θέση να δημιουργήσουν μια ανοσολογική μνήμη παρόμοια με εκείνη που δημιουργείται από τη φυσική λοίμωξη, η οποία συχνά παρέχει ισόβια προστασία, ενώ άλλα εμβόλια μπορεί να απαιτούν αναμνηστικές δόσεις με την πάροδο του χρόνου για τη διατήρηση της ανοσίας. Ενδέχεται να χρειαστεί επανειλημμένη χορήγηση εμβολίου για τη δημιουργία ανοσίας.

Ο ΠΟΥ δημοσιεύει τα συνιστώμενα εμβόλια τα οποία υιοθετούνται από πολλά κράτη μέλη σε όλο τον κόσμο. https://www.who.int/immunization/policy/Immunization_routine_table1.pdf?ua=1

Η ΕΕ δημοσιεύει συστάσεις για τα προγράμματα εμβολιασμού για τους Ευρωπαίους πολίτες, με βάση τον κίνδυνο έκθεσης σε παθογόνους μικροοργανισμούς που συνήθως απαντώνται στην Ευρώπη, μπορεί να σας ζητηθεί να κάνετε πρόσθετους εμβολιασμούς εάν ταξιδέψετε σε περιοχές όπου θα εκτεθείτε σε διαφορετικούς παθογόνους μικροοργανισμούς. https://vaccine-schedule.ecdc.europa.eu/

Παραπομπές:

1. https://www.cdc.gov/
2. https://health.howstuffworks.com/wellness/preventive-care/vaccine.htm
3. https://ec.europa.eu/health/human-use/clinical-trials_en
4. http://ec.europa.eu/research/swafs/index.cfm?pg=policy&lib=ethics
5. https://immunisationsuk.co.uk/wp-content/uploads/2016/03/ImmunisationTimeline_2015.pdf
6. https://www.sciencenewsforstudents.org/article/explainer-what-vaccine
7. https://www.who.int/immunization/policy/Immunization_routine_table1.pdf
8. https://vaccine-schedule.ecdc.europa.eu/